PAGINA GUSTAVI TAVARES

Brasilianus Bellihorizontensis
COMMENTARIOLI VARII AD LINGVAM ET LITTERAS LATINAS PERTINENTES
E-MAIL: gustavochavestavares@gmail.com
INSTAGRAM: @noctes.latinae --- https://www.instagram.com/noctes.latinae/

FABELLA BOCCACCIANA

EX DECAMERONE i,2 DEPROMPTA

QVAM

LATINE INTERPRETATVS

VICTORIO CIARROCCHIO ITALO PISAVRENSI

D. D. D.

GVSTAVVS BRASILIANVS BELLIHORIZONTENSIS

 

E-mail: gustavochavestavares@gmail.com

Instagram: @noctes.latinae

 

 

Gustavus lectori benevolo sal.

 

SATIS CONSTAT Petrarcham postremam Decameronis fabellam in sermonem latinum convertisse et conversam Iohanni Boccaccio, quo familiariter utebatur, per epistulam dono donasse (Seniles XVII 3). Quam cum ille libere vertisset, nec minus ego libertati in vertendo obtemperavi, Ciceronem apprime auctorem secutus, qui suum ipse interpretandi genus iam semel laudavit: “nec converti ut interpres, sed ut orator, sententiis isdem et earum formis tamquam figuris, verbis ad nostram consuetudinem aptis. In quibus non verbum pro verbo necesse habui reddere, sed genus omne verborum vimque servavi” [DE OPTIMO GENERE ORATORUM 14]. Accedit quod principio fabulae, quod parum ad propositum conferre iudicavi, detracto totam prosus materiem reddidi, nec enim verbum pro verbo necesse habui ex italico in latinum sermonem reddere, sed maxime sensu universo rerumque contextu servato proprietates et elegantias linguae latinae, prout mihi vires suppeditarunt, assequi dum vertebam contendi. At ne quis garrulitatis me arguat, iam rem ostendo, quam fac, lector benevole, sincero animo existimes.

 

DE GIANNOTTO CHRISTIANO

ET ABRAHAMO IUDAEO

FABELLA BOCCACCIANA

(Decameron i,2)

[codex manuscriptus - Pal. lat. 1989 - folio 16r - apud: https://digi.vatlib.it/iiif/bav_pal_lat_1989/manifest.json]

 

 

LVTETIAE PARISIORUM fama est duo habitasse homines qui inter se familiarissime diligebant. Uterque honestate atque integritate admodum praeditus, lintearius mercaturas prospere faciebat: alter christianus, iudaeus alter. Idcirco Abrahamus crebro a Giannotto petebatur qui persuasum haberet ut, cum cetera integer ac iustus esset, sibi ipse caveret neve, ob patriam religionem aeternum periret; eâ posthabitâ, christianam exciperet. Quam proinde animadverteret quo in dies magis proficeret - iudaica vero fides praecipitaret in nihilumque sensim redderetur.

 

Cui talia iteranti Abrahamus negabat se ullo pacto a maiorum vestigiis institutisque deficere velle, quae cum ab infantia amplexus esset, ad extremum usque aetatis observaturus esset.

 

Giannottus mox eandem canere cantilenam atque etiam, ut negotiatorum est, summatim explicare quantopere sua religio praestaret. Ille vero, quanvis in sacris iudaeorum eximie exercitatus, tamen Giannotto monenti magis magisque concedebat, aut amicitiâ adductus, aut quia in monitis aliquid inesset divini afflatûs. Nihilominus contumax obsistebat nec sese Christum profiteri ferebat.

 

Ad haec Abrahamus, quem quo vehementius in sententia staret, eo cupidius Giannottus tentaret, precibus denique victus: “Christifidelis - inquit - ut fiam efflagitare, Giannotte, nullus desistis. Esto ! Sed prius quam tibi morem geram, Romam profecturus fidei christianae antistites indagabo quonam se tenore gerant ita quidem ut, cum ad mores probari videantur, vere dicam christianismum judaismo antecellere, teque auctore christianus nominabor; sin minus, iudaeus obdurabo.

 

Quae ut audiit, Giannottus tacite contristatus quod frustra operam persuadendo dederit: “Romanam aulam quando petierit victumque habitumque eorum qui clerici nequissime vivunt invisurus, tum vero non ex christiano modo recenter facto in iudaeum de integro evadat, sed et vere christianus ipsam qua fuerat institutus doctrinam abnegaturus esset. - haec secum; tum ad Abrahamum: “Eheu mi Abrahamule - ait - quid quod periculum ineas laboris simul et impensûs teque compares Romam contendere? Ceteroquin ditissimo cuique iter facienti insidiae terrâ marique parantur. Heic sunt, inquam, plerique qui te sacro baptismatis lavacro abluant. An subobscura videntur quae tibi de doctrina declarabam? Ubinam gentium inveneris qui te possint istaec docere doctiores, nisi qui apud nos versantur? Homines ubique sui simillimi, sed heic ecclesiae praesules tanto fortiores sunt, quanto propiores ad aulam pontificiam muneribus funguntur. Propterea quod mihi videris prave fecisse si peregre fueris. Nisi quod aliquando paenitentiae causâ peregrinanti tibi profuturum quid impetrari constituas, tum me quoque itineris comitem adiungito.

 

Cui talia locuto hebraeus negavit se usque dissentire posse, licet susceptum consilium non declinaret: “aliter - inquit - memet a promissâ conversione abstinebo”. Quam in animi obstinationem Giannottus ubi concessit, Fortunam secundam fore ominatus hoc mente agitavit quod amicus Romanâ aulâ perspectâ non usque Christum sequeretur; sed cum nulla sui ipsius fieret iactura, actum esse statuit.

 

Exin Abrahamus citato equo vectus Romam viam viare. Quo cum pervenisset, a paribus sociisque eiudem sectae magnifice exceptus et apud eos moratus est, quorum nemini aperuit profectionis causam atque etiam cautissime victum habitumque christianorum nunc praesulum nunc aulicorum rimabatur. Ex quo, ut acuto ingenio erat, certior factus tùm suâ ipsius tùm alienâ indagatione, cognovit eosdem tales esse loco potentiores pariter ac humiliores: cunctos turpissimum in modum simul virili ac muliebri scorto effrenate inservientes, pastu ac potu deditos quam quos maxime, ventri vino pecorum instar oboedientes, perniciosae et inhonestae libidini obnoxios, avaros, parricidas, plenos invidiâ, dolo paratos apprime in christifideles adhibendo, divina humanaque temerantes atque ex iis quaestum sine ulla reverentia factitantes, ecclesiasticorum munerum nundinationem vocitantes “procurationem”, “victum” ingluviem, tamquam si cavillatione verborumque ambagine Deum possent ludificare, qui mortalium ima praecordia intuetur. Multa et alia id genus quae omittenda sunt maximopere Abrahamo displicebant, viro bono ac modesto. Qui cum satis vidisse putaret, domum reverti constituit.

 

Eius adventum ubi primum Giannottus accepit, nihil omnino minus quam ut Christum profiteretur rei exspes ratus, salutatum ivit et cum amico sermones terere avebat. Aliquot post diebus, Abrahamum viribus refectum rogavit de profectione quid usque tandem Romae compererit. Dicto citius ille respondit: “per hoc ego caput obtestor me ibi nusquam repperisse minus sanctos piosque clericos, nullatenus meritos neque imitatione dignos, quos non avaritia, ambitio, superbia, assentatio, fraus, mulierositas, pervicacia, liguritio, temulentia, cupedia et si quid unquam deterius unâ teneret. Tales enim se ipsi obtulerunt quales magis diabolica quam divina manus effinxerit. Quamobrem antistites mihi, qui singula quam pote diligenter perpendi, sunt visi summa ope eniti ut christianam sectam pessum darent, qui potius fundamento et tutelae universo gregi fuerint. Verum enimvero, quandoquidem rerum statum comperii, non possum equidem quin istos existimem frustra fecisse, quibus quidem invitis tamen superstitio christiana (mirabile dictu!) etiam atque etiam auctari in mediumque eo decentius honestiusque procedere videatur, ita quidem ut eam nonnisi divinitus regi non negares. Quod si adeo memet offirmavi ut nullus monenti tibi aures praeberem, nunc nunc scito me nequaquam respuere Christum profiteri. Agedum viam petamus quae ad aedem fert. Ibi enim ad christianam consuetudinem sacro baptismatis latice abluar necesse est.

 

Quo Giannottus audito, qui secus ac factum est sperabat, vere laetus gestiit ut qui maxime, seque comitem comiti adiunxit ut ambo alacres ad Nostram Dominam templum cathedrale Parisiense adirent; quo, cum ventum esset, postulato baptismate, Abrahamum et ipsum libere petentem clerici baptizarunt. Quem e sacro fonte eductum Giannottus novo nomine nominavit “Iohannem” eumque tradidit probatissimis et vitâ et doctrinâ viris instituendum, qui bene institutus cum discessisset eo plus in dies integritate vitae et pietate proficiebat.

* *

*

Vale

Dabam Bello Horizonte, 19^o mensis Augusti, anno MMXXIII

 

 

 

Scripsit Gustavus Tavares

---