COLUMNA MARCI FLAVII ASIATICI

Cogitationes Orientales et cetera...

FESTA NATALICIA CHRISTI IN INSULIS PHILIPPINIS LATINIZEMUS!

Sunt quaedam peculiaria, quae sane his diebus iuvat memorare, ad celebrationem festi Nativitatis Christi in Insulis Philippinis pertinentia, quae vero apud ceteras gentes, in proximis quoque plagis Asiaticis, omnino non inveniuntur aut non eodem modo inveniuntur. Hoc primum est fatendum, tempus Christo natalicium inter Philippinos diutissime toto terrarum orbe durare, nam mense Septembri, id est primo anni mense cuius nomen in “ber” desinat, incohari dicitur, neque Decembri exeunte aut Ianuario ineunte finem habet sed usque ad Ianuarii prope exitum protrahitur; qua de re plura mox dicam. Nonnulla ad Christi Natalem attinentia mense enim iam Septembri hic illic deprehendi possunt, sed appropinquantis sollemnitatis indicia Octobri crebrescunt donec cantica festiva Novembri mense passim audiantur indumentaque quodammodo Natalicia, non dico tamen vere religiosa, conspiciantur.

Ceterum mense Decembri ineunte, quod quidem viderim, festa Natalicia in ludis, in scriptoriis, in societatum mercatoriarum sedibus, in argentariis agi incipiunt, quorum convivae non raro rogantur ut vestimentis unius praestituti generis (Disneyianis, verbi gratia) in festo sint induti. Inter quas hominum frequentias permutatio donorum praeter alia fit, non ante saepenumero quam ii quibus dona sint a quoque danda sorte assignentur; ast haud ita est permutationis vox hic accipienda ut bini homines dona inter se, nisi raro casu, permutare putentur. Is aut ea vero cui, sorte per pusillam forte taeniolam chartaceam ducta, donum dari debet “manito” aut “manita” dantis esse dicitur talique ferme more rem dans gerit ac si Sancti Nicolai munere (quae persona temporibus modernis celeberrima facta est, sed omni religiosa vi paene spoliata) aut etiam Evangelicae memoriae magorum pro eo aut ea fungatur. Solent quoque multi hominum greges, utputa condiscipulorum, vicinias circumire carmina Natalicia canentes ut aliquid stipum inde corradant; qui mos ab Americanis potius Anglophonis quam ab Hispanis aut Mexicanis in Philippinas Insulas invectus esse videtur.

Non est autem silentio praetereunda illa novenarum celebrationum eucharisticarum series sive missarum (quae maxima sunt apud Catholicos sacra facienda) novem per dies continuos immediate ante Nativitatis Christi festum atque in huius praeparationem habendarum, quae initium quippe capit aut die quinto decimo mensis Decembris vesperi paucis post crepusculum horis nomine “Simbang Gabi” aut postridie bene mane ante lucem plerumque sub titulo Hispanico “Misa de Gallo” et novenae nomen nimirum accepit. De ea olim in veteribus commentariis ecclesiasticis Philippinicis brevem descriptionem inveni Latinam a synodo quadam Philippinensi anno millesimo nongentesimo quinquagesimo tertio datam, quam, cum ad eiusdem Primi Concilii Plenarii Insularum Philippinarum Acta et Decreta pertineat, hic exscribere cupio:

Legitima est consuetudo in his Insulis ab antiquissimis temporibus vigens, celebrandi Missas vulgo dictas ‘de Aguinaldo’, pro constantia Philippinarum in fide et pro religionis conservatione in his partibus. Novem nempe diebus Nativitatem Christi Domini praecedentibus, Missa votiva solemnis ‘Rorate coeli desuper’ cum magna solemnitate magnoque concursu populi cantatur, semel unoquoque die, in ecclesiis praesertim paroecialibus et conventualibus. Missae huiusmodi celebrantur cum Gloria, oratione propria, commemoratione Feriae occurrentis, praefatione B. M. Virginis et ultimo Evangelio S. Ioannis in fine, exceptis diebus dominico et festis duplicibus primae classis fortasse occurrentibus.

Neque nunc, medio Ianuario mense scilicet appropinquante, tempus Natalicium in Insulis Philippinis iam finem habuisse dicitur, nam tertio mensis Ianuarii die Dominico ἀκμὴν suam vel verticem suum quotannis festum attingit vulgo Sinulog nuncupatum, quod, cum Iesu infanti dedicetur, pro festivitatum Christo nataliciarum continuatione habetur; immo, sat multis in vicis quarto die mensis Dominico pro astantium portione omnia huiusmodi sollemnia repetuntur. Hoc tamen ad insulam Caebuam, in qua habito, potissimum attinet, nam effigies lignea pueri Iesu eo festo celebratur laudibusque extollitur qua Ferdinando Magellano duce Hispani Caebuanorum reginam abhinc quingentis tribus annis donaverunt; quae effigies, vel potius recentiora exemplaria ei simillima, in regionibus urbis Caebuae, insulae provinciaeque Caebuae capitis, per venustas saltationes a pulchris virginibus nigroculis translaticio ac multicolori vestitu indutis agitatur. Nudius tertius igitur (Idibus Ianuariis enim scribo) altera novena Caebuae coepit in Basilica puero Iesu (“Santo Niño”) consecrata, apud quam originale simulacrum parvuli Iesu ligneum custoditur; septimanae proximae sabbato autem magnae et in mari navigiorum et in viis plateisque urbanis hominum pompae fient, maxima tamen insequenti die, variis cum gregibus saltatoriis, aliis magno vehiculo lusorio vectis, aliis contra pede euntibus.

Optabile impraesentiarum est ut sodalitates Latine loquentium, quae equidem inter Philippinos florescere incipiunt, natalicias Iesu Christo festivitates, quantum fieri potest, Latinas reddere tentent. Certe Primi Concilii Plenarii Insularum Philippinarum participes, cuius amplam modo mentionem feci, de ritibus Decembribus Latine disseruerunt ac scripserunt, quod e loco allato patet, sed hoc nostris diebus exopto, ut convivia quoque Natalicia lingua nostra Romana his in Insulis vestiantur et sermonis Latini usus consuetudinibus localibus misceatur. Opportunitas sic erit in sapores Philippinenses Latinitatem popinariam atque escariam intingendi, cum maximi fiant hoc tempore festivo in Philippinis Insulis, sicut et alibi, gustationes, fercula, pulmenta, condimenta, salsamenta, quae omnia fere, bellariis paucisque aliis cibis exceptis, oryza plerumque, nonnusquam vero maizium, comitatur. Celebrationes Natalicias in ganeis et voratrinis quoque, praeterquam in popinis et cauponis, laetas mense hoc Decembri fuisse speramus, necnon epulas, ne dicam comissationes, Iesu puero dicatas mox lepidissimas sapidissimasque et in insula Caebua et hanc extra omnibus fore precamur.

Scripsit Marcus Flavius Asiaticus

---