POESIS

Infernorum Cantus XII

Ille locus, quo nos lapsuri ex margine ripae
Venimus, asper erat, tum ab eo, qui insederat illic.
Talis, ut aspectu quivis horresceret audax.
Non secus ac rupes illa convulsa ruina,
5 Ob quam Athesim, citra fines illapsa Tridenti,
Impulit in latus, aut quia vi succussa resedit
Terra tremens, aut quod deerat fultura labanti ;
Vertice enim a celso montis, qua ex parte recessit
Mota, ad planitiem cautes sic nuda rigebat,
10 Tantum aliquam ut daret illa viam loca summa tenenti.
Haec erat ex illo descensus copia saxo,
Inque apice abruptae ripai infamia Cretae.
Strata erat, in falsa quondam generata juvenca :
Atque ubi nos vidit, rabido se dente momordit,
15 Ut quos interius frangit furor improbus irae.
Hanc meus inclamans contra sophus; Anne putabas.
Cecropium huc venisse ducem, qui stipite caesum
Stravit apud superos? Isthinc jam comprime gressum,
Bellua! Namque haud iste tuae praecepta sororis
20 Advenit edoctus, sed poenas cernere vestras
Fert animus. Qualis, mortali ubi percitus ictu
Se expediat vinclis, quo evadat, nescit, et isthuc
Emicat atque illuc taurus: sic ipse furentem
Vidi semihominem discurrere Minotaurum.
25 Atque id ut advertit sapiens: Aditum arripe, dixit;
Nunc te, dum furiatus abit, descendere oportet
Sic sumus aggressi, quod iter dabat ima petenti
Congeries ea saxorum, quae saepe moveri
Sub pedibus sensi, haud consueto pondere pressa.
Ibam multa putans, atque is: Tibi mente reposta
Forte ruina manet, cui custos illa ferina
Ira sedet, modo quam exstinxi. Nunc impulit ultro
Mens, ut te id doceam. Quo huc olim tempore veni,
Nondum etiam ruerat commota haec diruta rupes;
35 At certe paullo ante, nisi me decipit error.
Quam huc adventaret, magnam qui ex orbe superno
Extorsit Diti praedam, jam alta undique foeda
Vallis ita intremuit, raptum ut dulcedine amoris
Iu Chaos antiquum mihi sit considere visum
40 Funditus omne, aliqui quoniam id venisse putarunt
Saepe; tque ista vetus cautes in temporis illo
Puncto hic atque alibi tali est revoluta ruina.
Sed tu nunc oculos delige. Est proxima nigro
Unda cruore llucns, ubi vasto ebullit in aestu,
45 Vi quicumque aliis noceat. Oh coeca cupido.
Oh rabies vesana, brevi quae hoc tempore vitae
Nos adeo exstimulas, male sio mersura per aevum
Aeternum! � Hic amplam, quae se sinuabat in arcum
Fossam cernere erat, veluti quam dixerat omnem
50 Planitiem amplecti ductor prius. luter et imas
Hadices ripae et fossam agmine circumfusi
Centaori huc illuc gestantes tela ruebant
Ut mos his fuerat venari lustra ferarum.
Nosque ubi viderunt labentes vertice, quisque . .
55 Constitit, atque acie ex illa tres ilicet arcu
Atque hastis prius electis excedere, et unus
Inclamare procul: Vos, qui descenditis, ad quam
Venistis poenam? Isthinc dicite, sin minus, arcu
Ejaculor tenso. Praeceptor talia contra:
60 Chironi haec isthinc propius responsa dabuntur:
In tua damna nimis semper tam prompta libido
Ista fuit. Tum me fodieris: Haec illius umbra est
Nessi, inquit, qui olim pro Aetolide Deianira
Occubuit, cavilque idem, ne ita inultus obiret.
65 Atque hic, qui medius demisso ad pectus inhaeret
Obtutu, sese inspiciens, est magnus alumnus
Pelidis, Chiron. Alter Pholus ille, sub acri
Irarum fluctus tantos qui pectore volvit.
Stant circum fossam innumeri, quascumque parati
70 Figere telo animas emersas sanguine plus, quam
Sorte illis sua noxa dedit. Nos illa ferarum
Agmina, veloci cursu pollentia, adimus.
Arma capit Chiron, et posteriore sagittae
Crena usus, retro ad malas barbae sibi silvam
75 Dimovit; sed ubi os magno detexit hiatu,
Edidit haec sociis: Numquid sensistis, ut ille
Pone sequens moveat quidquid pede tangit? at istud
Haud solet accidere a pedibus jam luce carentum.
Sed bonus huic contra dux, qui prope pectora stabat,
80 Qua duplex jungit natura hominemque feramque,
Tunc ait: Iste quidem vivit sic solus inopsque.
Atque meus labor est huic tetram ostendere vallem.
Nec jam sponte venit, Superum sed lege coactus.
Talis mota loco est, ubi concinit alleluja,
85 Hoc dignata novum nobis committere munus.
Non hic praedator, neque ego sum crimine vitae
Foeda anima impurae. Quare nunc te oro per illam
Virtutem, per quam fas est mihi tendere gressus
Tam durum per iter, de vestra cede cohorte
90 Notum aliquem, cujus vestigia certa sequamur,
Quique vadum monstret, detque huic insidere tergo,
Huic, qui non umbra est assueta per aera ferri.
Tum latus in dextrum convertit lumina Chiron,
Et Nessum appellans dixit: Vestigia retro
95 Tu relege, et sic hos duc, ut, si qua altera sistat
Contra adversa acies, nulla obstet caussa morandi.
Hoc duce sub fido fumantem legimus aestu
Oram puniceo, plebes ubi cocta ciebat
Immanes gemitus. Oculis tenus undique mersam
Aspexi gentem; atque ingens haec edidit ore
Centaurus: Sunt hi bacchati in caede tyranni,
Inque latrocinio. Hic veniunt lugenda feroci
Damna illata manu. Manet hic Pellaeus, et ille,
Qui Siculis tristes tribuit, Dionysius, annos;
105 Atque hic, sic nigris cui frons est horrida setis,
Azzolinus habet nomen, qui vertice flavam
Alter caesariem diffundit, Obiccius ille est
Patria Atestinus, quem (adsit reverentia vero)
Mactatum superis privignus depulit oris.
110 Tunc ego respexi vatem, atque ille ora resolvit:
Hic tibi nunc ductor sit primus, me adde secundum.
At paullo ulterius Centaurus lumina fixit
In gentem, scatebris quae exire vomentibus aestum
Visa tenus colli est. Hic solam in parte reducta
115 Ostendit nobis umbram, atque haec insuper addit:
Numinis in gremio cor discidit ille, quod isto
Tempore adhuc Tamesis multo veneratur honore.
Praeterea plures rubicundo in gurgite fossae
Aspexi capite exstantes et pectore toto;
120 Atque nimis mullos istorum ex ordine novi.
Sic magis atque magis subsidens sanguinis ille
Fons ibat, plantas ut vix obduceret humor:
Jamque hic fossa viam ostendit transire paratis.
Quanto ex parte vides hac plus decrescere semper,
125 Nessus ait, scatebram , tanto te credere oportet
Et magis atque magis deorsum fundi premere ima
Ex alio, donec sese conjunxerit undae,
Sub qua mersatur lugere coacta tyrannis.
Hic justa spreti cruciantur numinis ira
130 Attila, qui fuit in terris fatale flagellum,
Pyrrhusque et Sextus, lacrimasque emungit in aevum
Aeternum dolor, undanti quas fundit in aestu,
Corneti crimen patriae, Rainerius; adstat
Paccia progenies, alter Rainerius; ambo
135 Tanto infestantes bello insidiosa viarum.
Tergo deinde dato, remeat vada nota bimembris.

Curavit Johannes Teresi


scripsit Abbate Dalla Piazza Vicentino

---